ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ
သေဘာတူညီသည့္ စာခ်ဳပ္လို႔အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္မွာ လက္တင္ဘာသာစကား
'foedus' မွဆင္းသက္လာၿပီး သေဘာတူညီမႈ "covenant" လို႔ အဓိပါၸယ္ထြက္ပါတယ္။
ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီမႈနဲ႔ အျပန္အလွန္ ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳမႈကုိ
အေျခခံလို႔ ႏိုင္ငံတခုကုိ အတူတကြ ပူးေပါင္းတည္ေဆာက္ၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဖက္ဒရယ္
ျပည္ေထာင္စုစနစ္မွာ တဦးတဖြဲ႔ခ်င္း အသိအမွတ္ျပဳျခင္းနဲ႔ ခြဲျခားလို႔မရဘဲ
တစည္းတလုံးတည္း တန္းတူရည္တူျဖစ္မႈဟာ တၿပိဳင္နက္တည္း တည္ရွိေနပါတယ္။
(Individual indentity and Integrity) အတူတကြ ပူးေပါင္းပါ၀င္
တည္ေဆာက္ေနၾကသူအားလုံးက ငါတို႔အတူတကြ ပူးေပါင္းေနထိုင္ၾကစုိ႔ပါလို႔အားလုံးက
မိမိတို႔ရဲ႕ဆႏၵသေဘာထားကို အလုိအေလွ်ာက္ ေဖာ္ထုတ္ၾကပါတယ္။
ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ရာမွာ ေကာင္းျမတ္မွန္ကန္တဲ့ စိတ္ဆႏၵ (good
will) ကုိ အလိုအေလွ်ာက္ကုိယ့္သေဘာနဲ႔ကုိယ္ (voluntarily) ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္
သေဘာတူညီၾကရပါတယ္။ ဒီဥပေဒေရးရာ ၀ိညာဥ္ဟာ အေရးအႀကီးဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာထား
(concept) က်မွ လက္ေတြ႔လုပ္လုိ႔ရပါတယ္။
ဒီစနစ္ဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ
မတူကြဲျပားေနတဲ့ လူမ်ိဳးမ်ား၊ ျပည္နယ္မ်ား၊ အုပ္စုမ်ားက အတူတကြစုစည္းလို႔
အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ခြဲေ၀အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အယူအဆတရပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ က်င့္သုံးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ တႏိုင္ငံလုံးႏွင့္
သက္ဆုိင္တဲ့အဖြဲ႔၀င္ ျပည္နယ္မ်ားနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့
ဗဟိုျပည္ေထာင္စုအစိုးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရအျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ ထားၾကပါတယ္။
သက္ဆိုင္ရာအစိုးရ
အသီးသီးတိုင္းဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို အားလုံးရဲ႕ သေဘာတူညီမႈမ်ားနဲ႕
ခြဲေ၀အပ္ႏွင္းထားတဲ့အတိုင္း အျပည့္အ၀က်င့္သုံးပုိင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ အဖြဲ႕၀င္
ျပည္နယ္မ်ားအခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကရာမွာ ဘယ္သူကမွ်
လႊမ္းမိုးမႈမရွိေစရဘဲ ေဆာင္ရြက္ရမယ့္မူကို အဓိက ေဖာ္ေဆာင္ၾကရပါတယ္။
ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကုိ ပုံေသ တသမတ္တည္းမယူဆရဘဲ၊ အခ်င္းခ်င္း
အေပးအယူ၊အေလ်ာ့အတင္းမ်ားရွိၾကပါတယ္။ အေရးကိစၥရပ္တုိင္းကုိ
က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔နက္နက္ရႈိင္းရႈိုင္း စဥ္းစားညွိႏႈိုင္း
ေဆြးေႏြးၾကရပါတယ္။ အဖြဲ႔၀င္မ်ားရဲ႕သေဘာတူညီခ်က္နဲ႕သာ ေရးဆြဲထားတဲ့
ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအတိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ၾကရပါတယ္။
အဖြဲ႕၀င္ျပည္နယ္မ်ားအတြင္း စုစည္းညီညြတ္မႈဟာ စစ္မွန္တဲ့ စိတ္ရင္းေစတနာနဲ႕
အျပန္အလွန္ေလးစား အသိအမွတ္ျပဳမႈေတြကို အေျခခံရပါတယ္။
ဖက္ဒရယ္
ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆိုတာ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း (Self-Rule) နဲ႕ မွ်ေ၀
အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း (Shared-Rule) တို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ
ျပည္နယ္မ်ားအခ်င္းခ်င္း စိတ္တူကုိယ္တူ သေဘာတူလက္ခံတဲ့ ဘုံသေဘာတူညီတဲ့
စိတ္ဓါတ္တူညီမႈ ရွိေရးဟာ အဓိကက်ပါတယ္။ သေဘာတရားညီညြတ္မွ အလုပ္ညီညြတ္ပါမယ္။
အေတြးအေခၚရွိရွိ လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ
အမ်ိဳးသားအသီးသီး တန္းတူညီမွ်ဖို႕၊ စည္းလုံးညီညြတ္ဖို႔နဲ႔ အတူတကြ
တုိးတက္ႀကီးပြားဖို႔မူကို အခိုင္အမာ လိုက္နာရပါလိမ့္မယ္။ လူမ်ိဳးတိုင္းရဲ႕
ကိုယ့္ၾကမၼာကုိယ္ဖန္တီးခြင့္ အခြင့္အေရးကုိ ႏုိင္ငံေတာ္က အျပည့္အ၀
အေလးထားကာ အာမခံေပးႏုိင္ရပါမယ္။
ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရး
လုပ္ငန္းရပ္တစုံလုံးကို အလုပ္အေကၽြးျပဳေရးအတြက္ ကုိယ့္ဒူးကုိယ္ခၽြန္
အဆင္းရဲအပင္ပန္းခံ လုံးပမ္းတဲ့စိတ္ဓါတ္ထားကာ အမ်ိဳးသားစီးပြားေရးနဲ႔
လူမႈဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး စီမံကိန္းေတြအရ စီးပြားေရးနဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို
ျမွင့္မားလာဖို႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို
ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ျမင့္ျမင့္မားမားရွိတဲ့
ႏိုင္ငံအျဖစ္ထူေတာင္ႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးစနစ္တရပ္လည္း
ျဖစ္တယ္ဆုိတာကို ႏုလုံးသြင္းၾကရပါမယ္။
ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆိုတာ
ျပည္နယ္မ်ားစုေပါင္းထားတဲ့စနစ္ျဖစ္လို႔ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ၊
ျပည္ေထာင္စုပါလီမန္၊ ျပည္ေထာင္စုတရားရုံးတို႔နဲ႕ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္မွာ
ဖြဲ႕စည္းထားသလို ျပည္နယ္မ်ားအတြက္လဲ ျပည္နယ္အစိုးရ၊ ျပည္နယ္ပါလီမန္၊
ျပည္နယ္တရားရုံးတို႕နဲ႕ လုံး၀ကုိယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ ဖြဲ႕စည္းထားၾကတာ
ျဖစ္ပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သေဘာတရားကုိယ္၌က မိမိတို႔ရဲ႕
ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္နဲ႕ မိမိတို႔ကိုယ္စား ဘုံလုပ္ငန္းအက်ိဳးစီးပြားကို
အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္မယ့္သူကုိ လႊဲအပ္လုပ္ေဆာင္ေစတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို
ႏုိင္ငံေရးစနစ္တရပ္ကို က်င့္သုံးျခင္းဟာ ျပည္သူ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုတဲ့
ဒီမိုကေရစီကုိ ပုိမိုအားေကာင္းလာေစပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီရွိရွိ
ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ပါမယ္။
ႏိုင္ငံရဲ႕
ႏိုင္ငံေရးစနစ္တရပ္ျဖစ္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ ကို
ခ်မွတ္က်င့္သုံးရာမွာ အေရးႀကီးတဲ့ အေျခခံမူ ၃ ခ်က္ကို
လုိက္နာက်င့္သုံးၾကပါတယ္။
(က) လြတ္လပ္မႈ
လူတိုင္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္
ပါ၀င္လာႏိုင္ေစဖို႔ လြတ္လပ္မႈကို က်ယ္ျပန္႔ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးရပါတယ္။
လြတ္လပ္မႈကို က်င့္သုံးတဲ့ေနရာမွာလည္း တျခားသူမ်ားရဲ႕ အက်ိဳးကို
ထိခိုက္နစ္နာေစတဲ့ လုပ္ငန္းရပ္ေတြ မပါေစရပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီ
အေျခခံလြတ္လပ္မႈတစုံလုံးရွိရပါမယ္။
(ခ) ပူးေပါင္းပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈ
ဆႏၵအေလွ်ာက္
ပူးေပါင္းပါ၀င္တာမ်ိဳးျဖစ္ရပါမယ္။ ဘယ္မူ၀ါဒကိုမဆုိ ခ်မွတ္ထားတဲ့ေနရာမွာ
ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈမရွိဘူးဆိုရင္ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ပန္းတိုင္ကို
ေရာက္ဖို႔မလြယ္ကူပါဘူး။ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈကုိ ဒီမိုကေရစီက်င့္သုံးရာမွာ
အမ်ားဆုံးေတြ႕ႀကဳံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို အေကာင္အထည္
ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့အခါ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရား အေျခခံကို
စနစ္တက် လုိက္နာရပါတယ္။
(ဂ) ေကာင္းမြန္သည့္ အစိုးရတရပ္
စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈ
ေကာင္းမြန္တယ္ဆိုတာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြား ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးကုိ
တရားမွ်တ နည္းလမ္းက်စြာ စီမံခန္႕ခြဲတာကို ေခၚပါတယ္။ အဂတိတရား
လုံး၀ကင္းရွင္းရပါမယ္။ စစ္စစ္မွန္မွန္ ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ိဳးသာ
ျဖစ္ရပါမယ္။ စစ္မွန္တဲ့ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးေရး ျဖစ္ရမယ္။ တရားမွ်တတဲ့
အာဏာခြဲေ၀မႈမ်ိဳး ရွိရပါမယ္။
ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္လွ်င္
ဗဟုိျပည္ေထာင္စု အစိုးရနဲ႕ ျပည္နယ္ အစုိးရတို႕ဟာ အရာရာတုိင္းမွာ
ေဆြးေႏြးမႈနဲ႕သေဘာတူညီမႈအေပၚမွာ အေျခခံရပါတယ္။ ဒီသေဘာတူဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို
ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကသာ အာမခံထားရပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု စနစ္ဟာ
ေစ့စပ္ညွိႏႈိုင္းမႈမွာ အလြန္အေရးႀကီး ပါတယ္။ ညွိႏႈိင္းမႈမရွိ၊
အေလ်ာ့အတင္းမရွိလွ်င္ ဘယ္လိုမွ ေရွ႕ဆက္ ေလွ်ာက္လွမ္းႏိုင္ မွာမဟုတ္ပါ။
ညွိႏႈိင္း အေျဖရွာလုိတဲ့ စိတ္ရင္း ဆႏၵရွိရပါမယ္။ တဖက္ႏွင့္ တဖက္ အျပန္အလွန္
ေလးစား အျပန္အလွန္ အသိအမွတ္ျပဳရပါမယ္။ သည္းခံ စိတ္ရွည္မႈ႕နဲ႕သာ
ညွိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ၾကရပါမယ္။ ရည္မွန္းခ်က္
ေပါက္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႔ဆိုလွ်င္ တဖက္လူရဲ႕ ဆႏၵကိုလည္း ေလးစားရမယ္။
ကိုယ့္ဆႏၵနဲ႔ကိုယ္ခ်ည္း ေလွ်ာက္လွမ္းလို႕ မရပါ။ အားလုံးသေဘာတူညီမႈအေပၚ
အေျခခံၿပီး စိတ္ရွည္ရွည္ထား ေဆာင္ရြက္သြား ရန္လိုပါတယ္။
